این فلز بعد از آهن دومین فلز پرمصرف صنعتی است؛ هرچند ممکن است همه ما با شنیدن نام سرب بیشتر به یاد بنزین بیفتیم؛ اما باید بدانیم بسیاری از ابزار و لوازمی که در خانه و محل کار با آنها سر و کار داریم،حاوی سرب هستند.

پایه بیشتر لوازم آرایش مورد استفاده خانمها از سرب است

سرب سبب اختلال در واکنش‌های آنزیمی بدن و به خصوص در سنتز مولکول هم می‌شود که قسمت اساسی هموگلوبین بوده و برای انتقال اکسیژن در تمام بدن انسان، جزءاساسی است. همچنین سبب کاهش عمر گلبول‌های قرمز خون می شود و باعث عوارض کلیوی، قلبی و عصبی می‌شود. سرب با عبور از کیسه و آمنیون جفت، روی جنین اثرات سوء می‌گذارد و در استخوانهای دراز بدن (مانند دست و پا) ایجاد رسوبات شیار مانند می‌کند.

سرب سبب کم خونی می‌شود و ضایعات مغزی و عصبی می‌دهد. سرب در کودکان سبب تاخیر در رشد و نمو می‌شود؛ در استخوانها تجمع یافته و سلامت آنها را در بزرگسالی به خطر می‌اندازد و روی سیستم عصبی ایجاد سمیّت می‌کند، روی قلب اثرگذاشته و سبب افزایش فشار خون می‌شود.

از آن جایی که فلزات سنگین در بافت‌ها رسوب و در بدن باقی می‌مانند باید از طریق متصل کردن این فلزات به بعضی مولکول‌ها آنها را از بدن دفع کرد. ویتامین E و سلنیوم از جمله مواد ضدسرطان و خنثی‌کننده آثار سمی فلزات سنگینی چون جیوه و سرب هستند. نان گندم و جو، حبوبات، ماهی، زرده تخم‌مرغ، سبزیجات حاوی برگ سبز تیره و گوجه‌فرنگی مواد غذایی حاوی سلنیوم و مغزها از جمله منابع خوب ویتامین E محسوب می‌شوند.

آهن، کلسیم‌ و منیزیم نیز از جمله مواد معدنی هستندکه جذب سرب و کادمیم را کاهش می‌دهند. گوشت قرمز، لبنیات و غلات سبوس‌داربه ترتیب از منابع خوب این املاح به شمار می‌روند.

سید جعفر حسین، نماینده WHO در ایران، در اولین سمپوزیوم تخصصی مسمومیت با سرب؛ پیشگیری، تشخیص و درمان گفت: میزان جذب سرب وارد شده به بدن در کودکان چهار تا پنج برابر بیشتر از بزرگسالان است.

در افتتاحیه این سمپوزیوم که با حضور بابک شریف کاشانی معاون بین الملل دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی برگزار شد، به تشریح فعالیت‌ها و اقدامات بین‌المللی سازمان جهانی بهداشت درخصوص پیشگیری و کنترل مسمومیت با سرب پرداخت.

وی با اشاره به اثرات سرب بر سلامت کودکان، خاطرنشان کرد: کودکان خردسال به ویژه در برابر مسمومیت با سرب آسیب‌پذیر هستند؛ زیرا میزان جذب سرب وارد شده به بدن در کودکان چهار تا پنج برابر بیشتر از بزرگسالان است.

به گفته وی کمبود برخی مواد مغذی مانند کلیسم یا آهن باعث می شود که سرب بیشتری در بدن جذب شود.

سیدجعفر حسین از عوارض مواجهه و مسمومیت با سرب در کودکان به اثرات مغزی اشاره کرد و کاهش بهره هوشی، اختلال در یادگیری و اختلالات رفتاری را از آن جمله برشمرد.

وی همکاری‌ دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور ایران با WHO (سازمان بهداشت جهانی) در راستای کنترل و پیشگیری از مواجهه با سرب را مطلوب ارزیابی کرد و خواستار توسعه این فعالیتها و همکاری‌ها شد.

بابک شریف کاشانی، معاون بین‌الملل دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ضمن تقدیر از زحمات برگزار کنندگان این سمپوزیوم، آشنایی و پیشگیری از مسمومیت با سرب را بسیار حایز اهمیت عنوان کرد.

وی در ادامه سخنان خود به تعریف حکیم بخاری از پزشکی اشاره کرد که گفته است: پزشکی صناعتی است(کار و حرفه) که تندرستی آدمیان را حفظ می‌کند و اگر این سلامتی رفته باشه، برگرداند به علم و عمل. هر حرفه‌ای نیازمند علم و عمل آن حرفه است.

کاشانی تعریف مذکور را تداعی کننده مفهوم پیشگیری برشمرد و خاطرنشان کرد که هدف پزشک حفظ سلامت و جلوگیری از پیشرفت بیماری است.

وی با اشاره به تاثیرات مسمومیت با سرب در افراد به ویژه بر کودکان، خاطرنشان کرد: مسمومیت با سرب بر رشد جسمی و مغزی وIQ بچه‌ها تاثیر می‌گذارد.

کاشانی تاکید کرد: پیشگیری و کنترل مواجهه با سرب باعث ارتقای سلامت افراد و رشد جامعه می‌شود.

معاون بین‌الملل دانشگاه ضمن تقدیر از دست اندرکاران برگزاری این سمپوزیوم ابراز امیدواری کرد: دستاوردهای این نشست منجر به حرکت به سمت یک جامعه سالمتر و پویاتر شود.

فاطمه صادقی، رئیس گروه عوامل شیمیایی و سموم مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت نیز در این سمپوزیوم به تبیین اقدامات و برنامه‌های این مرکز برای کاهش مواجهه با سرب و عوامل شیمیایی پرداخت.

وی ضمن تقدیر از دست اندرکاران برگزاری این رویداد بزرگ علمی یادآور شد: این رویداد به همت دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی در راستای فراخوان who درخصوص پیشگیری و کنترل مسمومیت با سرب برگزار شده است.

مرگ سالانه دو میلیون نفر بر اثر مواجهه با آلاینده‌های شیمیایی

صادقی با اشاره به اینکه سالانه در جهان بیش از دومیلیون مرگ نتیجه مستقیم مواجهه با آلاینده‌های شیمیایی است، یادآور شد: بیش از نیمی از آنها دراثر مسمومیت با سرب است.

وی براساس گزارش who سرب را یکی از ۱۰ ماده شیمیایی خطرناک در جهان برشمرد که سلامت شاغلان به خاطر مواجهه شغلی و سایر افراد جامعه به ویژه کودکان را به طور جدی به خطر می‌اندازد.

به گفته صادقی سرب در باتری، رادیاتورها، صنعت چاپ، مهمات سازی، رنگ سازی و … استفاده می‌شود.

وی راه‌های مواجهه با سرب را شغلی (استنشاقی یا پوستی) و غیر شغلی از طریق آب، غذا، هوا، رنگها و… برشمرد.

صادقیان کودکان ، نوزادان ، زنان باردار را از گروه‌های حساس در مواجهه با سرب عنوان کرد.

وی با اشاره به کاربرد سرب در رنگها به اهمیت حذف این ماده از رنگ‌هابه ویژه در اسباب بازی های کودکان و رنگهای ساختمانی اشاره کرد و خاطرنشان کرد:از سال ۲۰۲۰ یک معاهده جهانی برای حذف رنگ‌های حاوی سرب از سوی who منعقد شده است که ۷۰ کشور به آن پیوستند و هدف اصلی آن پیشگیری از تماس کودکان با رنگهای حاوی سرب و به حداقل رساندن تماس‌های شغلی با این مواد است.

در این سمپوزیوم تخصصی اساتید، صاحب‌نظران و متخصصان گروه‌های مختلف طب اطفال و بالغان شامل گوارش و کبد، قلب، کلیه، متخصصین علوم اعصاب، روانپزشکی، خون، پزشکی اجتماعی، رادیولوژی، آسیب شناسی و مسمومیت‌ها به ارایه تازه‌ترین یافته‌های علمی و پژوهشی در زمینه پیشگیری، تشخیص و درمان مسمومیت با سرب پرداختند.

براساس این گزارش اولین سمپوزیوم تخصصی «مسمومیت با سرب: پیشگیری، تشخیص و درمان» به همت دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با همکاری وزارت بهداشت، مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت، جامعه سم شناسی پزشکی آسیا و اقیانوسیه و بیمارستان شهدای تجریش همزمان با شروع هفته جهانی پیشگیری از مسمومیت با سرب در بیمارستان شهدای تجریش برگزار شد.